- 1 april 2017
- Gepost door: Wouter
- Categorie: FAQ
Als slechts een van de kinderen de familiale onderneming wil overnemen, kan de reserve van de broers en zussen soms een probleem vormen. ‘Er kunnen zich twee situaties voordoen’.
Ofwel bezitten de ouders aandelen van het bedrijf en hebben ze ook nog andere bezittingen.
Ofwel – en dat is meestal het geval – maakt de onderneming het grootste deel van het familiale vermogen uit.’
Wat als u over voldoende middelen beschikt om al uw kinderen evenveel te geven?
‘Afhankelijk van de middelen waarover de schenker en zijn kinderen beschikken, zijn er diverse oplossingen mogelijk’. Als het vermogen niet uitsluitend bestaat uit de familiale onderneming is de eenvoudigste oplossing de techniek van de dubbele akte of de verdeling-schenking. De operatie verloopt in twee delen: de ouders schenken verschillende goederen (het familiebedrijf, cash, effecten, vastgoed enzovoort) aan alle kinderen. Vervolgens verdelen die de goederen onderling. ‘Het voordeel van die methode is dat de waarde van de schenking en de verplichting tot inbreng en inkorting vaststaan, omdat alle kinderen initieel precies hetzelfde hebben gekregen’.
Wat als u níét over voldoende middelen beschikt om al uw kinderen evenveel te geven?
- U kunt aan alle kinderen aandelen van de onderneming schenken. Het kind dat geïnteresseerd is in de overname, moet dan zijn broers en zussen de waarde van hun respectieve aandeel betalen. Dat kan onmiddellijk of op termijn (eventueel bij het overlijden van de schenker).
- U kunt de aandelen van het bedrijf aan een van de kinderen schenken, als voorschot op de erfenis, via de notaris. Bij het overlijden van de schenker wordt vervolgens nagegaan of de schenking het evenwicht tussen de kinderen heeft doorbroken. Bij de verdeling van de nalatenschap wordt namelijk rekening gehouden met al wat de kinderen daarvoor al hebben ontvangen. Dankzij de registratie van de schenking hebt u een akte waarin de waarde van de aandelen op het moment van de schenking wordt vastgelegd, zodat daar geen discussie over kan ontstaan op het moment dat de schenker overlijdt.
Nieuw!
Het wetsvoorstel zou alles moeten vereenvoudigen. Op voorwaarde dat alle afstammelingen aanwezig zijn, kunnen de ouders die over een voldoende groot vermogen beschikken een schenking doen waarmee iedereen tevreden is: de ene krijgt bijvoorbeeld het familiebedrijf, de andere een onroerend goed en de derde cash en effecten. Sommige erfgenamen kunnen zelfs beslissen om een deel van hun rechten aan anderen te geven, maar ook compensaties zijn mogelijk. Alle formules kunnen, op voorwaarde dat iedereen er zich in kan vinden. ‘Het wetsvoorstel bepaalt dat alles op een ‘evenwichtige’ manier moet worden toegewezen’. Dat betekent dat de toegewezen delen niet noodzakelijk voor iedereen volledig gelijkwaardig moeten zijn, maar dat iedereen tevreden is met de gesloten ‘deal’. Het voordeel daarvan is dat alles vaststaat: niemand kan de overeenkomst later nog betwisten.
‘Ik raad wel aan om alles wat de ongelijkheid van de delen kan verantwoorden, duidelijk te vermelden’. Wanneer de zoon bijvoorbeeld jarenlang op nagenoeg vrijwillige basis aan de zijde van zijn vader heeft gewerkt, kan dat een verantwoording zijn voor het feit dat hij de familiale onderneming erft, terwijl de waarde van de schenking aan zijn broers en zus minder waardevol kan lijken.’
Een schenking kan ook gepaard gaan met een vruchtgebruik, een rente of een verplichting. ‘Zo kan degene die de familiale onderneming krijgt, zich bijvoorbeeld naar aanleiding van een erfovereenkomst ertoe verbinden als compensatie zijn ouders onderdak te bieden of in hun levensonderhoud te voorzien. Of degene die de grote gezinswoning krijgt, kan ermee akkoord gaan om zijn ouders te laten logeren in zijn eigen eenkamerappartement enzovoort.’
Maar bepaalde situaties kunnen ook tot problemen leiden. ‘Als de vader een paar jaar later zijn oog laat vallen op een veel jongere vrouw die nog een kind wil, kan dat kind wettelijk gezien aanspraak maken op zijn deel, en het bereikte evenwicht opnieuw verstoren, aangezien het bij het afsluiten van de overeenkomst nog geen betrokken partij was’,.
Wij vestigen ook de aandacht op een ander belangrijk punt. Volgens het wetsvoorstel wordt de waarde van de goederen bepaald op de dag van de schenking, geïndexeerd tot op de dag van overlijden. Behalve bij een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. In dat geval wordt nog altijd de waarde op de dag van het overlijden (of de dag waarop de schenker verzaakt aan zijn vruchtgebruik) als basis genomen. ‘De oplossing? Toch een beroep doen op de dubbele akte om te vermijden dat een van de kinderen wordt benadeeld.
En dan nog is het belangrijk om alles van geval tot geval te bekijken’.
Voorbeeld
Twee dochters kregen een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. De ene kreeg het ouderlijk huis dat al 40 jaar niet meer is gerenoveerd. De andere dochter kreeg een pand met een identieke waarde, maar met het oog op verhuring was dat wel gerenoveerd en aangepast aan de huidige normen (elektriciteit, energieprestatieregelgeving enzovoort).
Hoewel beiden een goed kregen met identieke waarde, verloor het ene aan waarde, terwijl het andere in waarde steeg. In dat specifieke geval kan de waardering op de dag van de schenking de zaken opnieuw in evenwicht brengen.